1. คตทฺธิโน วิโสกสฺส 
วิปฺปมุตฺตสฺส สพฺพธิ 
สพฺพคนฺถปฺปหีนสฺส 
ปริฬาโห น วิชฺชติ ฯ90ฯ

ผู้เดินทางถึงจุดหมายปลายทางแล้ว 
วิมุติหลุดพ้นโดยประการทั้งปวง 
หมดโศก หมดเครื่องพัวพันแล้ว 
ความร้อนใจก็หมดไป

For him who has completed his journey, 
For him who is whooly free from all, 
For him who has destroyed all bonds, 
The fever of passion exists not.

2. อุยฺยุญฺชนติ สติมนฺโต 
น นิเกเต รมนฺติ เต 
หํสาว ปลฺลวํ หิตฺวา 
โอกโมกํ ชหนฺติ เต ฯ91ฯ

ผู้มีสติย่อมขยันขันแข็ง 
ไม่ยึดติดแหล่งที่อาศัย 
ละทิ้งไปตามลำดับ 
เหมือนกับพญาหงส์ทิ้งสระน้ำ

The mindeful ones exert themselves, 
To no abode are they attached; 
Like swans that quit their pools, 
Home after home they leave behind.

3. เยสํ สนฺนิจฺจดย นตฺถิ 
เย ปริญฺญาตดภชนา 
สุญฺญโต อนิมิตฺโต จ 
วิโมกฺโข เยส โคจโร 
อากาเสว สกุนฺตานํ 
คติ เตสํ ทุรนฺวยา ฯ92ฯ

ท่านที่หมดการสะสม(ปัจจัยหรือกรรมดีกรรรมชั่ว) 
พิจารณาโภชนะก่อนบริโภค เข้าถึงความหลุดพ้น 
อันว่างจากกิเลสและไร้นิมิตหมายคือกิเลส 
บุคคลเช่นนี้ ยากที่สามัญชนขะตามทัน 
เหมือนนกบินบนท้องฟ้า ตามทันยาก

Those for whom there is no accumulation, 
Who reflect well over their food, 
Who have perceived void and unconditioned 
freedom- 
Their path is hard to trase, 
Like that of birds in the air.

4. ยสฺสาสวา ปริกฺขีณา 
อาหาเร จ อนิสฺสิดต 
สุญฺญโต อนิมิตฺโต จ 
วิโมกฺโข ยสฺส โคจโร 
อากาเสว สกุนฺตานํ 
ปทํ ตสฺส ทุรนฺวยํ ฯ93ฯ

ผู้หมดกิเลส ไม่เห็นแก่กิน เข้าถึงความหลุดพ้น 
อันว่างจากกิเลสและไร้นิมิตหมายคือกิเลส 
บุคคลเช่นนี้มิได้ทิ้งร่องรอยอะไรไว้เลย 
เหมือนนกบินบนท้องฟ้า หารอยอันใดมิได้.

He whose corruptions are destroyed, 
He who is not attached to food 
He who has perceived void and unconditioned freedom- 
His track cannot be traced, 
Like that of birds in the air.

5. ยสฺสินฺทริยานิ สมถงฺคตานิ 
อสฺสา ยถา สารถินา สุทนฺตา 
ปหีนมานสฺส อนาสวสฺส 
เทวาปิ ตสฺส ปิหยนฺติ ตาทิโน ฯ94ฯ

ท่านผู้ใดควบคุมอินทรีย์คือ 
ตา, หู, จมูก, ลิ้น, กาย, ใจ ได้ 
เหมือนม้าที่สารถีควบคุมได้อย่างดี 
ท่านผู้นี้หมดความไว้ตัว หมดกิเลส มั่นคง 
ย่อมเป็นที่โปรดปราน แม้กระทั่งของเทวดาทั้งหลาย

He whose senes are subdued, 
Like steeds well-trained by a charioteer; 
He who is free from pride and corruption- 
Such a steadfast one even the gods hold dear.

6. ปฐวีสโม โน วิรุชฺฌติ 
อินฺทขีลูปดม ตาทิ สุพฺพโต 
รหโทว อเปตกทฺทดม 
สํสารา น ภวนฺติ ตาทิโน ฯ95ฯ

พระอรหันตฺเปรียบได้กับแผ่นดิน ไม่เคยโกรธขึ้งใคร 
มีจิตคงที่ เหมือนหลักเมือง 
มีจรรยาสะอาด เหมือนสระน้ำที่ใสไร้เปลือกตม 
ผู้มีคุณสมบัติเห็นปานนี้ ย่อมไม่เวียนว่ายตายเกิดอีก

Like the earth the Worthy One resents not; 
Like the chief post is he a firm mind; 
Like an unsullied pool is he of pure conduct; 
To such a one life's wanderings are no more.

7. สนฺตํ ตสฺส มนํ โหติ 
สนฺตา วาจา จ กมฺม จ 
สมฺมทญฺญา วิมุตฺตสฺส 
อุปสนฺตสฺส ตาทิโน ฯ96ฯ

พระอรหันตฺผู้เป็นอิสระเพราะรู้แจ้ง 
ผู้สงบระงับ และมีจิตมั่นคง 
ใจของท่าน ย่อมสงบ 
วาจาก็สงบ 
การกระทำทางกายก็สงบ

Calm is his mind; 
Calm is his speech; 
Calm is his bodily action; 
Perfectly peaceful and equipoised.

8. อสทฺโธ อกตญฺญู จ 
สนฺธิจฺเฉโท จ โย นโร 
หตาวกาโส วนฺตาโส 
ส เว อุตฺตมโปริโส ฯ97ฯ

ผู้ไม่เชื่อใครง่ายตนกว่าจะพิสูจน์ด้วยตนเอง ๑ 
ผู้รู้แจ้งพระนิพพาน ๑ 
ผู้หมดการเวียนว่ายตายเกิด ๑ 
ผู้หมดโอกาสที่จะทำดีหรือชั่ว ๑ 
ผู้หมดกิเลสที่ทำให้หวัง ๑ 
ห้าประเภทนี้แล เรียกว่า "ยอดคน"

He who is not credulous, 
He who has realized Nibbana, 
He who has severed all ties, 
He who has put an end to opportunity, 
He who has removed all desires 
He,indeed,is the greatest of men.

9. คาเม วา ยทิวารญฺเญ 
นินฺเน วา ยิทวา ถเล 
ยตฺถารหนฺโต วิหรนฺติ 
ตํ ภูมิ รามเณยฺยกํ ฯ99ฯ

ไม่ว่าจะเป็นบ้าน หรือป่า 
ไม่ว่าจะเป็นที่ลุ่ม หรือที่ดอน 
พระอรหันต์ทั้งหลายอยู่ในที่ใด 
ที่นั้น เป็นที่น่ารื่นรมย์

Whether in village or in forest, 
Whether in vale or on hill' 
Wherever the Worthy Ones dwell- 
Delightful,indeed, is that spot.

10. รมณียานิ อรญฺญานิ 
ยตฺถ น รมตี ชดน 
วีตราคา รเมสฺสนฺติ 
น เต กามคเวสิโน ฯ99ฯ

ป่าที่คนทั่วไปไม่ชื่นชม 
เป็นรมณียสถาน 
สำหรับท่านผู้มหมดราคะ 
เพราะพระท่านมิได้ใฝ่กามคุณ

Delightful are the forests 
Where worldings find no joy, 
There the passionless rejoice 
For they seek no sensual pleasures.