"ชีวิตขรุขระเพราะกรรมเก่า"

" .. พื้นแผ่นดิน แม่น้ำ ภูเขา ที่มีอยู่ตามธรรมชาติ คนเรามีปัญญาถมให้เป็นถนน ขุดให้เป็นแม่น้ำ ลำคลอง ทำสะพานข้ามแม่น้ำใหญ่ สร้างทำนบกั้นน้ำ ฉันใด "ความขรุขระของชีวิตเพราะกรรมเก่า ก็ฉันนั้น"

เหมือนความขรุขระของแผ่นดินตามธรรมชาติ "คนเราสามารถประกอบกรรมปัจจุบัน ปรับปรุงสกัดกั้นกรรมเก่า" เหมือนอย่างสร้างทำนบกั้นน้ำเป็นต้น เพราะคนเรามีปัญญา

"อันที่จริงทั้งความสุขทั้งความทุกข์เป็นอุทกภัยเหมือนกัน" ถ้ามีสิ่งที่เป็นเกาะเป็นที่พึ่งของใจดีแล้ว ก็ไม่เดือดร้อน "การทำใจก็คือ คนมีเกาะของใจดีที่ได้สร้างสมมาแล้วและกำลังสร้างสมอยู่"

"ผู้ที่ทำกรรมดีอยู่มากเสมอ ๆ จึงไม่ต้องกลัวกรรมชั่วในอดีต" หากจะมีกุศลของตนก็จะชูช่วยให้มีความสุขความเจริญสืบไป "ถ้าได้แผ่เมตตาจิตอยู่เนื่อง ๆ ก็จะระงับคู่เวรอดีตได้อีกด้วย" ระงับได้ตลอดถึงปัจจุบัน .. "

สมเด็จพระญาณสังวร
สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ ๑๙